O GratoSferze

Czy pamiętasz, jak bawiłeś się w dzieciństwie?

Bieganie po podwórku do zmroku, budowanie fortec z koców, tworzenie wyimaginowanych światów z niczego – to była prawdziwa, swobodna zabawa.

Teraz wyobraź sobie dziecko, które z kartonowych rurek buduje teleskop do obserwacji odległych galaktyk, a z kilku skrzynek – bazę kosmiczną. Nie potrzebuje instrukcji ani aplikacji na tablecie. Po prostu bawi się – swobodnie, twórczo i autentycznie.

GratoSfera powstała po to, by każdemu dziecku przywrócić tę naturalną, instynktowną potrzebę odkrywania świata poprzez zabawę. 

Czym jest GratoSfera?

GratoSfera to przestrzeń, w której dzieci mogą swobodnie się bawić, eksplorować, tworzyć i uczyć się poprzez własne doświadczenia. Tworzymy ją wszędzie tam, gdzie dzieci mogą doświadczać swobodnej zabawy: w szkołach, przedszkolach, w domach kultury, świetlicach, bibliotekach, a nawet w przestrzeni miejskiej.

Dzięki GratoSferze dzieci mają dostęp do spontanicznej, nieustrukturyzowanej zabawy, która:

  • Rozwija kreatywność – dziecko samo wymyśla, eksperymentuje i odkrywa.
  • Wzmacnia umiejętności społeczne – dzieci uczą się współpracy i negocjacji.
  • Buduje odporność psychiczną – swobodna zabawa redukuje stres i lęk.
  • Przeciwdziała uzależnieniu cyfrowemu – daje alternatywę dla ekranów.
  • Tworzy nowe połączenia neuronowe w mózgu – dzięki niej dziecko szybciej się uczy!

💡 W GratoSferze nie chodzi tylko o zabawę – chodzi o tworzenie środowiska, które sprzyja zdrowemu rozwojowi dzieci.

Zabawa a mózg
– dlaczego to ma znaczenie?

Naukowcy zajmujący się rozwojem dzieci zgodnie twierdzą: swobodna zabawa nie jest luksusem – to biologiczna konieczność. To dzięki niej dzieci budują nie tylko swoje umiejętności, ale także struktury neuronalne, które wpływają na ich przyszłość.

Jak zabawa wpływa na mózg dziecka?

  • Aktywuje korę przedczołową – odpowiedzialną za logiczne myślenie, planowanie i podejmowanie decyzji. Bez swobodnej zabawy rozwój tej części mózgu jest opóźniony.
  • Tworzy nowe połączenia neuronowe – im więcej zabawy, tym więcej połączeń między neuronami, co zwiększa zdolność uczenia się i adaptacji. Badania wykazały, że dzieci pozbawione zabawy mają uboższe sieci neuronowe (Brown, 2009).
  • Stymuluje produkcję dopaminy – hormonu szczęścia, który zwiększa motywację, ciekawość świata i zdolność do koncentracji. Dzieci, które bawią się swobodnie, łatwiej przyswajają nowe informacje.
  • Buduje sieci neuronowe odpowiedzialne za emocje i regulację stresu – zabawa obniża poziom kortyzolu (hormonu stresu), co sprawia, że dzieci stają się bardziej odporne psychicznie.
  • Wzmacnia zdolność do podejmowania ryzyka i rozwiązywania problemów – dzieci, które bawią się swobodnie, uczą się poprzez eksperymentowanie i samodzielne wyciąganie wniosków.
  • 💡 „Neurony, które razem się aktywują, łączą się na zawsze.” (Donald Hebb)

Co się dzieje, gdy dziecko nie ma okazji do zabawy?

Mózg w trybie alarmowym

Bez przestrzeni na spontaniczną zabawę, dzieci żyją w ciągłym napięciu. Brak naturalnego „zaworu bezpieczeństwa” sprawia, że ich mózg produkuje więcej kortyzolu – hormonu stresu. Efekt? Większa drażliwość, trudności w koncentracji, stany lękowe.

Relacje na krawędzi

Dzieci uczą się budowania więzi poprzez zabawę. Gdy jej brakuje, stają się bardziej niepewne, częściej unikają interakcji lub mają trudności z rozwiązywaniem konfliktów. Izolacja społeczna już w dzieciństwie może prowadzić do problemów emocjonalnych w dorosłości.

Gasnąca kreatywność i samodzielność

Dzieci, które nie mają okazji do swobodnej eksploracji, przyzwyczajają się do podążania za instrukcjami. Boją się popełniać błędy, trudniej im podejmować decyzje, a ich zdolność do samodzielnego myślenia słabnie.

Małe palce, wielki nałóg – gdy ekran zastępuje zabawę

Dziecko, które nie ma szansy na swobodną zabawę, nie przestaje się bawić – tylko robi to inaczej. Zamiast budować zamki z patyków, buduje nawyk bezmyślnego scrollowania. Zamiast biegać, przesuwa palcem po ekranie. Zamiast wymyślać własne historie, ogląda cudze życie na TikToku.

To nie jest niewinna zmiana – to utrata dzieciństwa.

Każda godzina spędzona przed ekranem zamiast na zabawie to godzina, której jego mózg nie wykorzystał na rozwój. 

Efekt? 

Gorsza koncentracja. Niższa kreatywność. Większa frustracja. 

A przede wszystkim – zależność od natychmiastowej gratyfikacji, która zamienia dzieci w niecierpliwych, łatwo znudzonych dorosłych, nieumiejących czerpać radości z prostych rzeczy.

💡 „Dziecko, które nie nauczy się bawić, w dorosłości może nie nauczyć się żyć.” (Brown, 2009)

Zabawa nie jest luksusem. Jest biologiczną koniecznością, a jej brak może mieć długofalowe konsekwencje dla zdrowia psychicznego i społecznego dziecka.

Jak wygląda zabawa w GratoSferze?

W GratoSferze nie ma gotowych scenariuszy ani drogich zabawek. Są graty (eng. loose parts), czyli elementy, które w świecie dorosłych stały się bezużyteczne, ale w rękach dzieci zyskują drugie życie.

To dziecko decyduje, czym będą, a nie dorosły. W swobodnej zabawie nie ma z góry określonych reguł – przedmioty nie mają jednej funkcji, a możliwości ich użycia są ograniczone tylko wyobraźnią dziecka.

Kartonowe pudło nie jest już opakowaniem po przesyłce

teraz to tajna baza astronautów… albo zamek królewski, albo auto wyścigowe – a może wszystko naraz?

Rurki PCV i sznurki?

Mogą być systemem rurociągów, wężami strażackimi albo konstrukcją nowego wehikułu czasu.

Tkaniny i płótna?

Peleryna superbohatera, namiot w dżungli albo zasłona do tajnego teatrzyku.

Metalowa pokrywka i plastikowy pojemnik?

Dziś to bęben w afrykańskiej orkiestrze, jutro może posłużyć jako ster w łodzi podwodnej.

Gałązki i kamienie?

Skarby odkryte na nieznanej planecie albo składniki do magicznej mikstury.
Zobacz jak wygląda zabawa u nas!
Zobacz jak wygląda zabawa u nas!

Graty = dziecięce skarby

Dorośli widzą w tych przedmiotach śmieci – dzieci widzą nieskończone możliwości.

💡 W GratoSferze to dzieci decydują, czym, jak i dlaczego się bawią. Dorośli nie narzucają im przebiegu zabawy ani swojej wizji, lecz stają się aktywnymi obserwatorami, wspierającymi proces eksploracji.

🛠 GratoSfera to przestrzeń pełna wolności, ale również świadomego wsparcia ze strony dorosłych. Dorośli nie ingerują w przebieg zabawy, ale zapewniają warunki do tego, by była bezpieczna i rozwijająca

Szkoląc przyszłych Play-Leaderów, działamy zgodnie z zasadami Playwork i Play Principles, które podkreślają prawo dziecka do zabawy oraz jego autonomię w procesie eksploracji.

W naszej Akademii PLAY-Leadera, dorośli uczą się obserwować, reagować wtedy, gdy to konieczne, i dbać o to, by dzieci mogły testować swoje pomysły w bezpiecznych warunkach.

Nie czekaj – dołącz do ruchu na rzecz swobodnej zabawy!

  • Chcesz, aby Twoja placówka stała się miejscem pełnym kreatywnej zabawy? Wprowadź GratoSferę – otrzymasz nasze wsparcie na każdym etapie!
  • Jesteś nauczycielem, dyrektorem lub edukatorem? Dołącz do Akademii Play-Leadera – zdobędziesz praktyczne umiejętności i wiedzę, jak stworzyć przestrzeń do swobodnej zabawy w swojej placówce.
  • Chcesz rozwijać kompetencje w zakresie edukacji poprzez zabawę? Pokażemy Ci, jak skutecznie wdrażać koncepcję loose parts play, budować kreatywne środowisko i wspierać dzieci w ich naturalnym rozwoju.

📩 Skontaktuj się z nami – pomożemy Ci zacząć!

Poznaj opinie o GratoSferze - opinię osób, które już działają jako PLAY-Leaderzy

"Z perspektywy czasu widzę, że przestąpienie do realizacji GratoSfery było bardzo dobrym posunięciem. To innowacyjny projekt, który mocno wzbogacił ofertę naszej szkoły. Zależy nam, aby kształcić zdrowych, mądrych i kreatywnych uczniów. Potrafiących współpracować w grupie, którzy są szczęśliwi i zawsze uśmiechnięci."

Alicja Panuś

PLAY-Leaderka w Szkole Podstawowej nr 89 w Gdańsku; w GratoSferze od 2019.

Nie odkładaj tego na później – swobodna zabawa może stać się częścią Twojej placówki już teraz!

This website stores cookies on your computer. Cookies Policy

📊 W 2023 roku rynek legalnego hazardu online w Polsce wart był ponad 5 miliardów złotych.